Kokosolie

Een kokosnoot is de vrucht van een kokospalm (Cocos Nucifera), deze palm groeit uitsluitend in tropische gebieden. De kokosnoot behoort botanisch gezien niet bij de noten, maar bij de steenvruchten.

De stam van de kokospalm kent geen zijtakken, circa 30 bladeren vormen de kroon. Ieder jaar sterven er net zoveel bladeren af als er jonge bijkomen. De resten van de afgevallen bladstengels vormen de stam. Het beeld van de plant is een oervorm, de stam en de houtachtige zaden verwijzen naar een sterke binding met de aarde.

Wilde kokos

In het wild groeien kokospalmen vooral langs de kust, soms ook een eindje stroomopwaarts langs de rivier. Dit komt omdat de kokosnoten zich drijvend in water verspreiden. Kokosnoten kunnen wel 100 dagen in zee drijven voordat ze aan land spoelen en ontkiemen. Een wilde kokospalm kan wel 30 meter hoog worden en zo’n 100-150 jaar oud.

De kokosnoot is een steenvrucht, aan de buitenkant omsloten door een groene, dunne, leerachtige schil. Daaronder zit een dikke, bruine, vezelige en luchtige schil die er voor zorgt dat de kokosnoot goed kan drijven. Dit is de schil van de verse kokosnoot die wij in Nederland kennen.

Kokosplantages

De kokospalm werd al vroeg gecultiveerd op plantages, in de tijd van de koloniën ook in andere dan de oorspronkelijke tropische gebieden. Op plantages wordt de boom om zakelijke redenen niet ouder dan zo’n 30 jaar. Daar levert een kokospalm 120-150 kokosnoten per jaar op.

Oogst

De kokosnoten groeien in de top van de palm, vandaar dat de oogst een uitdaging kan zijn. Soms oogst men de noten met messen op lange stelen, soms met behulp van mensen die hoog in de boom klimmen, helaas worden er ook wel eens getrainde apen ingezet om de kokosnoten te oogsten. 

Na de oogst laat men de kokosnoten nog een aantal dagen in de zon liggen, daarna is het vochtgehalte nog maar 5% en kan het vruchtvlees gemakkelijk verwijderd worden.

Kokoswater

Onrijpe kokosnoten bevatten naast vruchtvlees ook zo’n 50% vloeistof, dit is het kokoswater. Kokoswater is dorstlessend, licht zoet en rijk aan mineralen.

Kopra

Tijdens de rijping ontstaat het voedzame, witte vruchtvlees. Het witte vruchtvlees noemt men kopra. Gedroogd en geraspt in vlokken kennen we het voornamelijk uit koek, gebak en muesli.

Kokosmelk

Wanneer het verse vruchtvlees wordt uitgeperst komt er in eerste instantie kokosmelk vrij.

Kokosolie

Wanneer het persen verder gaat komt ook de kokosolie vrij. Kokosolie is het belangrijkste product van de kokosplantage.

De vruchtvleesresten die overblijven na het persen worden als diervoeder gebruikt.

Kokosolie kan hoge verhitting verdragen, het is een stabiel vet, je kunt er zelfs in frituren. Kokosolie is lang houdbaar, het oxideert niet buiten de koelkast.

Smeltpunt

Kokosolie is vloeibaar bij 21-25 C, in Nederland wordt kokosolie daarom altijd verkocht in potjes met gestold kokosvet. Een tropische dag in Nederland is voor ons even schrikken, plotseling is ons potje witte vaste vet vloeibaar geworden. Vloeibare kokosolie is net zo transparant als water.

Laurinezuur

Kokosolie is het meest verzadigde plantaardig vet, daarnaast bevat kokosolie laurinezuur, dit heeft antibacteriële, virusremmende en schimmeldodende eigenschappen. Deze eigenschappen hebben er de afgelopen jaren toe geleid dat kokosolie een hype is geworden en aan de effecten van deze olie bijna mythische proporties toegedicht werden. 

Variatie in vetten

Gebruik kokosolie niet dagelijks in de keuken, maar varieer. Kokosolie smaakt heerlijk in Aziatische gerechten zoals curry's, maar het is geen inheemse olie. De spijsvertering van de volkeren uit noord Europa kunnen over het algemeen prima overweg met melkvetten zoals roomboter of ghee, afgewisseld met olie uit het Middellandse Zeegebied zoals olijfolie en zonnebloemolie.

Elke olie heeft weer een eigen specifieke smaak, toepassing en inhoudsstoffen. Bij gevarieerde voeding doe je jezelf niet tekort.

Bedenk wel dat een bewoner van de Poolcirkel zichzelf ernstig tekort zou doen wanneer deze uitsluitend kokosolie ging eten en evengoed zou een inwoner van de tropen fysiek niet goed worden van grote hoeveelheden visolie.

Recepten met kokosolie:

• Koolrabischnitzels
• Pittige linzenschotel
• Kikkererwtencurry
• Truffels
• Noten-dadel-koekjes
• Spinaziecurry
• Tropische linzensoep
• Bloemkool met kerrie
• Risi Bisi
• Curry met watermeloen
• Havermoutpannenkoeken
• Oosterse wittekool
• Maisburgers
• Bloemkoolcurry
• Linzensaus
• Zomer-roerbak-groenten
• Courgettecurry
• Rodelinzencurry
• Linzencurry met eieren
• Pittige wittekool
• Mueslireepjes
• Pannenkoeken met pit
• Pompoen-cashew-broodbeleg

Ineke Fienieg

Gezonde voeding is veel meer dan een optelsom van voedingsstoffen. Het gaat erom wat je ermee doet, zowel in de keuken als in je spijsvertering. Over dit onderwerp heb ik een aantal vrij unieke workshops ontwikkeld, met deelnemers uit heel Nederland. Jij bent ook van harte welkom.

Abonneer je ook op de nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de nieuwste recepten en blogs.